IBAN Hangi İşlemlerde Gereklidir?
Türkiye’de 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren banka hesaplarında yeni bir döneme
girilecek. Bankacılık sektöründe bankalar tarafından mudilerine verilecek olan
IBAN (hesap numarası) 26 sayısal ve alfabetik karakterden oluşacak.
İlk kez Avrupa Birliği ülkelerinde ortaya çıkan bir hesap numarası standardı
olan IBAN (Uluslararası Banka Hesap Numarası), para transferlerinin yanlış hesap
numarası ile yapılmasını önlemek amacını taşıyor.
Her ülkenin ve her bankanın hesap numaralarının uzunlukları ve biçimleri farklı
olması nedeniyle, bir başka bankadaki bir hesaba para transferi yapmak için
bankalara başvuran müşteriler, yanlış hesap numarası kullandıklarında, karşı
bankada paranın aktarılacağı doğru adres bulunamamasına ve havalenin göndericiye
geri dönmesine neden oluyor.
Bankalarda zaman ve iş gücü kaybına neden olan bu durumlarda, aktarılacak
paranın doğru adresini bulmak için alıcı bankada birçok işlem yapıldığından,
göndericiden ek masraflar tahsil edilebiliyor. Söz konusu olumsuzlukların
önlenmesi için Avrupa Birliği ülkelerinin para transferlerinde ortak bir hesap
numarası standardı kullanması Avrupa Birliği düzenlemeleri ile sağlandı.
-IBAN’IN ÖZELLİKLERİ-
Bankalar tarafından müşterilerine verilecek IBAN, yalnızca
bir hesabı işaret eden 26 sayısal/alfabetik karakterden oluşacak. Buna örnek
olarak (TR 02 00001 0 1111111111111111) verilebilir.
IBAN hesap numarasında, soldan sağa karakter diziminde ilk iki karakter
alfabetik karakterden oluşacak, ülke kodu olacak. Türkiye’nin ülke kodu ISO 3166
nolu standardına göre "TR" olarak belirlendi.
IBAN’da ülke kodundan sonra gelecek ve iki basamaklı sayısal karakter IBAN
kontrol basamaklı olacak. Daha sonra gelen ve basamaklı sayısal karakter olacak
olan banka kodları Merkez Bankası tarafından tespit edilecek ve duyurulacak.
Banka kodundan sonra gelecek olan tek basamaklı rezerv alan bölümü tüm hesap
numaraları için sıfır olacak. Daha sonra gelecek olan 16 haneli hesap numarası
için standart bir format yok. Ancak hesap numarası olarak tespit edilen 16
hanenin sağa dayalı olarak yazılması ve varsa sol tarafındaki boşluklar sıfır
ile doldurulması zorunlu olacak.
Avrupa Ekonomik Alanında yer alan ülkelerdeki hesaba yapılan para
transferlerinde alıcıya ait IBAN;ın doğrulanması ve kullanılması zorunlu olacak.
Ancak, bankalar ile yurt dışında sınır ötesi ödemeleri gerçekleştiren kuruluşlar
arasında kendi nam ve hesaplarına gerçekleştirilen işlemler ile talep edilmesine
rağmen müşteri tarafından alıcıya ait IBAN;ın bildirilmeyeceğine ilişkin
müşterinin yazılı beyanının alındığı işlemlerde bu zorunluluk aranmayacak.
Bankalara gelen ve alıcı hesap numarası IBAN olarak belirtilen para
transferlerinde IBAN;ın doğrulanması zorunlu olacak. Bankalarca müşteri
hesabından yapılan para transferlerinde göndericiye ait IBAN;ın kullanılması
zorunlu.
EFT Sistemi aracılığı ile hesaba yapılan para transferlerinde, talep edilmesine
rağmen müşteri tarafından alıcıya ait IBAN;ın bildirilmeyeceğine ilişkin
müşterinin yazılı beyanının alındığı işlemler hariç olmak üzere, alıcıya ait
IBAN;ın doğrulanması ve kullanılması zorunlu olacak.
-MUDİ HER BİR HESABI İÇİN IBAN ALMAK İÇİN BANKAYA BAŞVURACAK-
Türkiye;de faaliyet gösteren bankalar tarafından müşterilerinin para transferine
konu her bir hesabı için ürettiği IBAN’ını almak üzere mudiler, hesabının
bulunduğu bankaya başvuracak.
IBAN;ını alan müşteri kendisine yapılacak para transferlerinde kullanılmak üzere
hesap numarası olarak IBAN;ını göndericiye bildirecek. Para transferi yapacak
olan müşteriler, transferi gerçekleştirmeden önce alıcının IBAN;ını bankalarına
bildirecek. Alıcının IBAN’ının bilinmediği durumlarda ise bankalarına işlem
bazında yazılı beyan vermek suretiyle transferi gerçekleştirebilecek.
Bir başka ülkeye ya da bankaya para transferi yapmak isteyen bir müşteri,
alıcının IBAN’ını gönderici bankaya verdiğinde, transfer yapılmadan önce
alıcının IBAN’ı gönderici banka tarafından kontrol edilecek. IBAN yanlış ise
para karşı bankaya gönderilmeyecek ve yanlış işlem engellenecek.
1 Ocak 2009’dan itibaren Avrupa Ekonomik Alanı’nda yer alan Avrupa Birliği üyesi
ülkeler ile İzlanda, Linchestain ve Norveç’e para gönderirken IBAN kullanmak
zorunlu olacak. Yeni yıldan itibaren IBAN’sız yurt içi ve yurt dışına para
transferi yapılamayacağından, eski hesap numaralarının tamamı IBAN’a dönüşecek,
dolayısıyla bankanın bir şubesinden diğer şubesine para transferi yapılırken
IBAN kullanmak gerekecek.
-KREDİ KARTI, ELEKTRİK SU ÖDEMELERİNDE IBAN YOK, YATIRIM HESABI İÇİN VAR-
Kredi kartı hesaplarına IBAN verilmediğinden, kredi kartı numarasına yapılan
transferlerde IBAN kullanılmayacak. Yatırım hesabı para hareketine konu ise bu
hesap için IBAN üretmek gerekecek.
EFT ile havale yaparken alıcının hesap numarasının bulunduğu durumda para
göndermek istendiğinde alıcının IBAN’ı kullanılması zorunlu olacak.
İsme (alıcının hesap numarasının bulunmadığı durumda) para göndermek
istendiğinde herhangi bir hesap numarasına ihtiyaç duyulmadığından IBAN
kullanılmayacak. Para transferi yapmak istenilen kişinin IBAN’ı öğrenilemiyorsa,
transferi gerçekleştirmeden önce alıcının IBAN’ını bilmediğinize ilişkin yazılı
beyan verilmesi gerekecek.
Bu arada, elektrik, su, doğal gaz gibi aylık giderlerin banka aracılığı ile
ödenmesinde ise IBAN numaraları aranmayacak.