IBAN Hangi Ýþlemlerde Gereklidir?


Türkiye’de 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren banka hesaplarýnda yeni bir döneme girilecek. Bankacýlýk sektöründe bankalar tarafýndan mudilerine verilecek olan IBAN (hesap numarasý) 26 sayýsal ve alfabetik karakterden oluþacak.

Ýlk kez Avrupa Birliði ülkelerinde ortaya çýkan bir hesap numarasý standardý olan IBAN (Uluslararasý Banka Hesap Numarasý), para transferlerinin yanlýþ hesap numarasý ile yapýlmasýný önlemek amacýný taþýyor.

Her ülkenin ve her bankanýn hesap numaralarýnýn uzunluklarý ve biçimleri farklý olmasý nedeniyle, bir baþka bankadaki bir hesaba para transferi yapmak için bankalara baþvuran müþteriler, yanlýþ hesap numarasý kullandýklarýnda, karþý bankada paranýn aktarýlacaðý doðru adres bulunamamasýna ve havalenin göndericiye geri dönmesine neden oluyor.

Bankalarda zaman ve iþ gücü kaybýna neden olan bu durumlarda, aktarýlacak paranýn doðru adresini bulmak için alýcý bankada birçok iþlem yapýldýðýndan, göndericiden ek masraflar tahsil edilebiliyor. Söz konusu olumsuzluklarýn önlenmesi için Avrupa Birliði ülkelerinin para transferlerinde ortak bir hesap numarasý standardý kullanmasý Avrupa Birliði düzenlemeleri ile saðlandý.

-IBAN’IN ÖZELLÝKLERÝ-
Bankalar tarafýndan müþterilerine verilecek IBAN, yalnýzca bir hesabý iþaret eden 26 sayýsal/alfabetik karakterden oluþacak. Buna örnek olarak (TR 02 00001 0 1111111111111111) verilebilir.

IBAN hesap numarasýnda, soldan saða karakter diziminde ilk iki karakter alfabetik karakterden oluþacak, ülke kodu olacak. Türkiye’nin ülke kodu ISO 3166 nolu standardýna göre "TR" olarak belirlendi.

IBAN’da ülke kodundan sonra gelecek ve iki basamaklý sayýsal karakter IBAN kontrol basamaklý olacak. Daha sonra gelen ve basamaklý sayýsal karakter olacak olan banka kodlarý Merkez Bankasý tarafýndan tespit edilecek ve duyurulacak.

Banka kodundan sonra gelecek olan tek basamaklý rezerv alan bölümü tüm hesap numaralarý için sýfýr olacak. Daha sonra gelecek olan 16 haneli hesap numarasý için standart bir format yok. Ancak hesap numarasý olarak tespit edilen 16 hanenin saða dayalý olarak yazýlmasý ve varsa sol tarafýndaki boþluklar sýfýr ile doldurulmasý zorunlu olacak.

Avrupa Ekonomik Alanýnda yer alan ülkelerdeki hesaba yapýlan para transferlerinde alýcýya ait IBAN;ýn doðrulanmasý ve kullanýlmasý zorunlu olacak.

Ancak, bankalar ile yurt dýþýnda sýnýr ötesi ödemeleri gerçekleþtiren kuruluþlar arasýnda kendi nam ve hesaplarýna gerçekleþtirilen iþlemler ile talep edilmesine raðmen müþteri tarafýndan alýcýya ait IBAN;ýn bildirilmeyeceðine iliþkin müþterinin yazýlý beyanýnýn alýndýðý iþlemlerde bu zorunluluk aranmayacak.

Bankalara gelen ve alýcý hesap numarasý IBAN olarak belirtilen para transferlerinde IBAN;ýn doðrulanmasý zorunlu olacak. Bankalarca müþteri hesabýndan yapýlan para transferlerinde göndericiye ait IBAN;ýn kullanýlmasý zorunlu.

EFT Sistemi aracýlýðý ile hesaba yapýlan para transferlerinde, talep edilmesine raðmen müþteri tarafýndan alýcýya ait IBAN;ýn bildirilmeyeceðine iliþkin müþterinin yazýlý beyanýnýn alýndýðý iþlemler hariç olmak üzere, alýcýya ait IBAN;ýn doðrulanmasý ve kullanýlmasý zorunlu olacak.

-MUDÝ HER BÝR HESABI ÝÇÝN IBAN ALMAK ÝÇÝN BANKAYA BAÞVURACAK-

Türkiye;de faaliyet gösteren bankalar tarafýndan müþterilerinin para transferine konu her bir hesabý için ürettiði IBAN’ýný almak üzere mudiler, hesabýnýn bulunduðu bankaya baþvuracak.

IBAN;ýný alan müþteri kendisine yapýlacak para transferlerinde kullanýlmak üzere hesap numarasý olarak IBAN;ýný göndericiye bildirecek. Para transferi yapacak olan müþteriler, transferi gerçekleþtirmeden önce alýcýnýn IBAN;ýný bankalarýna bildirecek. Alýcýnýn IBAN’ýnýn bilinmediði durumlarda ise bankalarýna iþlem bazýnda yazýlý beyan vermek suretiyle transferi gerçekleþtirebilecek.

Bir baþka ülkeye ya da bankaya para transferi yapmak isteyen bir müþteri, alýcýnýn IBAN’ýný gönderici bankaya verdiðinde, transfer yapýlmadan önce alýcýnýn IBAN’ý gönderici banka tarafýndan kontrol edilecek. IBAN yanlýþ ise para karþý bankaya gönderilmeyecek ve yanlýþ iþlem engellenecek.

1 Ocak 2009’dan itibaren Avrupa Ekonomik Alaný’nda yer alan Avrupa Birliði üyesi ülkeler ile Ýzlanda, Linchestain ve Norveç’e para gönderirken IBAN kullanmak zorunlu olacak. Yeni yýldan itibaren IBAN’sýz yurt içi ve yurt dýþýna para transferi yapýlamayacaðýndan, eski hesap numaralarýnýn tamamý IBAN’a dönüþecek, dolayýsýyla bankanýn bir þubesinden diðer þubesine para transferi yapýlýrken IBAN kullanmak gerekecek.

-KREDÝ KARTI, ELEKTRÝK SU ÖDEMELERÝNDE IBAN YOK, YATIRIM HESABI ÝÇÝN VAR-

Kredi kartý hesaplarýna IBAN verilmediðinden, kredi kartý numarasýna yapýlan transferlerde IBAN kullanýlmayacak. Yatýrým hesabý para hareketine konu ise bu hesap için IBAN üretmek gerekecek.

EFT ile havale yaparken alýcýnýn hesap numarasýnýn bulunduðu durumda para göndermek istendiðinde alýcýnýn IBAN’ý kullanýlmasý zorunlu olacak.

Ýsme (alýcýnýn hesap numarasýnýn bulunmadýðý durumda) para göndermek istendiðinde herhangi bir hesap numarasýna ihtiyaç duyulmadýðýndan IBAN kullanýlmayacak. Para transferi yapmak istenilen kiþinin IBAN’ý öðrenilemiyorsa, transferi gerçekleþtirmeden önce alýcýnýn IBAN’ýný bilmediðinize iliþkin yazýlý beyan verilmesi gerekecek.

Bu arada, elektrik, su, doðal gaz gibi aylýk giderlerin banka aracýlýðý ile ödenmesinde ise IBAN numaralarý aranmayacak.